Các loại van 1 chiều thường được gắn trên hệ thống ống dẫn, có chức năng hướng dòng chất lỏng hoặc khí theo một chiều duy nhất và ngăn chặn không cho dòng chảy quay ngược lại. Van này thường được đặt trước các máy bơm để đảm bảo rằng khi có sự cố giảm áp đột ngột, dòng chất lỏng hoặc khí không thể chảy ngược lại vào máy, gây hư hỏng thiết bị. Nếu chưa có kiến thức về nó, hãy tham khảo bài viết này của Inox Yến Thanh.
Van một chiều là gì?
Van một chiều hay còn được gọi là valve một chiều hay Check Valve trong tiếng Anh, là một loại van công nghiệp được gắn trên các đường ống để ngăn chặn dòng chảy ngược. Đơn giản, loại van này chỉ cho phép chất lỏng hoặc khí đi qua theo một chiều nhất định và không thể chảy ngược lại.
Van một chiều hay còn được gọi là valve một chiều
Đây là loại van hoạt động hoàn toàn tự động mà không cần sử dụng thêm thiết bị hay nguồn năng lượng bên ngoài như khí nén hoặc điện. Van có khả năng tự mở hoặc đóng mà không cần sự can thiệp của con người nhưng vẫn đảm bảo vận hành hiệu quả.
Tùy thuộc vào từng loại, cơ chế đóng mở của van một chiều có thể khác nhau. Tuy nhiên, thường thì loại van này hoạt động dựa trên sự chênh lệch áp suất. Cụ thể, khi áp suất ở đầu vào cao hơn áp suất ở đầu ra, van sẽ tự động mở. Ngược lại, nếu áp suất không đủ cao, van sẽ đóng lại.
Cấu trúc và cách thức hoạt động của các loại van 1 chiều
Khi tìm kiếm van một chiều trên thị trường, bạn sẽ dễ dàng thấy hàng trăm kết quả khác nhau xuất hiện. Điều này mang lại sự tiện lợi trong việc lựa chọn thiết bị phù hợp với nhu cầu của bạn.
Dựa trên cấu tạo và nguyên lý hoạt động, van một chiều được phân loại thành các nhóm phổ biến như sau:
Van một chiều lá lật
Van một chiều lá lật bao gồm các thành phần: Vòng đệm, chốt van, đĩa van, nắp đậy, chốt xoay bản lề và thân van.
Hoạt động của van rất đơn giản: Trong trạng thái bình thường, van luôn đóng. Khi khí nén hoặc nước được dẫn vào đúng chiều, áp lực của dòng chất sẽ đẩy cửa van lên và van sẽ tự động mở cho dòng chất đi qua.
Khi máy bơm ngừng hoạt động, dòng chất cũng ngừng cung cấp, áp lực biến mất. Trọng lực sẽ kéo đĩa van xuống và áp lực từ dòng chất ở phía sau van sẽ làm cho lá van đóng chặt lại, ngăn không cho dòng chất chảy ngược.
Van một chiều lá lật
Van một chiều cánh bướm
Van một chiều cánh bướm thủy lực có cấu tạo tương tự như van lá lật, nhưng đĩa van mở và đóng theo dạng gập, có hình cánh bướm. Thân van có thể được chế tạo từ các chất liệu khác nhau như thép không gỉ, inox và gang.
Lực đàn hồi của lò xo tạo ra lực đóng của van. Khi dòng chất đi vào đúng chiều, lực đẩy của dòng chất sẽ lớn hơn lực đàn hồi của lò xo, làm cửa van mở ra cho dòng chất chảy qua. Khi dòng chảy ngừng, lực đàn hồi của lò xo sẽ đóng cửa van lại. Dòng chất chảy ngược sẽ làm cho đĩa van đóng chặt hơn.
Van một chiều cối
Van một chiều cối thường được làm từ inox 304. Cấu tạo của van giống như một đĩa bay, nên còn được gọi là van một chiều đĩa. Nhờ vào áp lực của lò xo, đĩa van được làm kín.
Van một chiều cối thường được lắp đặt ở vị trí nằm ngang, phù hợp với hướng dòng chảy từ dưới lên. Khi dòng chất đi qua van, áp lực dòng chảy sẽ nâng cửa van lên. Khi dòng chảy ngừng, cửa van sẽ hạ xuống vị trí đóng và ăn khớp với vòng làm kín.
Van một chiều cối
Van một chiều lò xo (Spring Loaded In-Line valve)
Van một chiều lò xo, còn gọi là van một chiều đĩa lò xo, có cấu tạo đặc biệt với đĩa van gắn với lò xo và cố định trong thân van. Khi dầu, khí nén hoặc nước đi qua van, áp lực dòng chất sẽ tác động lên đĩa van, đẩy đĩa van ép chặt lò xo và cho dòng chất đi qua.
Khi ngừng dòng chất, lực hồi của lò xo sẽ đẩy đĩa van về vị trí đóng và ngăn dòng chất chảy ngược.
Van một chiều dạng nâng hạ – Lift check valve
Van một chiều dạng nâng hạ thường bị nhầm lẫn với van một chiều dạng đĩa do cấu tạo và nguyên lý hoạt động khá giống nhau. Tuy nhiên, đĩa và lò xo của van một chiều đĩa song song với dòng chảy thẳng, trong khi van một chiều nâng hạ lại vuông góc.
Van một chiều dạng nâng hạ – Lift check valve
Van một chiều dạng màng – Diaphragm Loaded valve
Van một chiều thủy lực dạng màng có màng cao su là bộ phận quan trọng nhất. Màng này cần có độ bền và đàn hồi tốt để bịt kín và chặn dòng chất. Khi áp lực dòng chất di chuyển đến sát màng nhưng chưa đủ lớn, màng sẽ không mở.
Khi áp lực đủ mạnh để thắng lực đàn hồi của màng cao su, van sẽ mở cho phép khí nén hoặc chất lỏng lưu thông. Khi ngược lại, màng cao su sẽ đóng kín cửa van.
Van một chiều mỏ vịt – Duckbill check valve
Van một chiều mỏ vịt có cơ chế đóng mở tương tự van một chiều dạng màng, đều được làm từ cao su có tính đàn hồi và độ bền cao. Khi ở trạng thái bình thường, van có dạng hình nón, đỉnh nón đóng kín và không cho khí nén, dầu hoặc nước đi qua. Khi áp lực tăng lên và thắng lực đàn hồi của cao su, cửa van sẽ mở.
Quá trình này giống với mỏ vịt nên van được gọi là van một chiều mỏ vịt.
Phân loại các loại van 1 chiều theo vật liệu chế tạo
Dưới đây là thông tin về bốn chất liệu phổ biến nhất dùng để chế tạo van một chiều khí nén và thủy lực:
Van một chiều bằng thép không gỉ
Van một chiều được làm từ thép không gỉ là lựa chọn phổ biến nhất hiện nay. Thép không gỉ nổi bật với khả năng gia công thiết bị khí nén và thủy lực, được các kỹ sư và kỹ thuật viên ưa chuộng.
Các loại thép không gỉ như SUS 304, SUS 316L và SUS 316 có những đặc điểm đáng chú ý như: Cơ tính vật lý xuất sắc, khả năng chống gỉ sét tốt, chịu được nhiệt độ và áp suất cao, bề mặt luôn sáng bóng và không bị xỉn màu theo thời gian.
Van một chiều bằng đồng thau
Đồng thau là vật liệu phổ biến trong sản xuất thiết bị và chi tiết cho hệ thống khí nén và thủy lực. Nhờ vào giá thành hợp lý và khả năng chống oxi hóa trong môi trường dầu, khí nén hoặc nước, van một chiều bằng đồng thau đứng ở vị trí thứ hai về độ phổ biến sau van thép không gỉ.
Khả năng chịu nhiệt độ và áp suất tương đối cao mà các van nhựa không thể đáp ứng. Tuy nhiên, van đồng thau có nhược điểm là không chống ăn mòn tốt trong môi trường hơi nước biển hoặc nước biển.
Van một chiều bằng đồng thau
Van một chiều làm từ nhựa Polypropylen (PP)
Van một chiều làm từ nhựa PP, bao gồm cả van xả khí nén và van tiết lưu thủy lực, hoạt động hiệu quả ở nhiệt độ dưới 100 độ C và áp suất thấp. Tuy nhiên, nhiệt độ tối đa mà van có thể làm việc chỉ khoảng 80 độ C.
Nhựa PP nổi bật với khả năng chống ăn mòn tốt, đặc biệt là trong các môi trường bazơ, dung dịch nước ăn mòn kim loại hoặc axit vô cơ.
Van một chiều làm từ nhựa PVC (Polyvinyl Clorua)
Van một chiều làm từ PVC chỉ phù hợp với các môi trường có nhiệt độ và áp suất thấp hơn rất nhiều so với các loại van đã nêu trên, với nhiệt độ làm việc tối đa khoảng 60 độ C.
Van PVC có khả năng hoạt động ổn định và chống lại sự ăn mòn của dung dịch clorua, nước biển, axit bazo và dung môi hữu cơ. Tuy nhiên, van PVC không chịu được clo hay hydrocarbon thơm tốt.
Van một chiều làm từ nhựa PVC (Polyvinyl Clorua)
Trên đây là tổng quan về các loại van một chiều phổ biến cùng với đặc điểm của từng chất liệu. Hiểu rõ từng loại van giúp bạn lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất cho hệ thống khí nén hoặc thủy lực của mình. Hy vọng thông tin này sẽ hỗ trợ bạn trong việc quyết định lựa chọn van một chiều đúng đắn.
Website: https://vanyenthanh.vn/
